To osoba, która ukończyła szkolenie z zakresu mediacji (czy też sposobów rozwiązywania sporów). Względem mediatora stałego (tzw. sądowego) stawiane są wyższe wymagania. Zgodnie z ustawą o ustroju sądów powszechnych mediatorem stałym (art. 157a), a zatem taką, która wpisana jest na listę stałych mediatorów prowadzoną przez Prezesa danego Sądu Okręgowego, może być tylko osoba, która:

1. spełnia warunki określone w art. 183² § 1 i 2 k.p.c. (osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, korzystająca w pełni z praw publicznych, nie jest sędzią – chyba, że w stanie spoczynku)
2. ma wiedzę i umiejętności w zakresie prowadzenia mediacji;
3. ukończyła 26 lat;
4. zna język polski;
5. nie była prawomocnie skazana za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;
6. została wpisana na listę stałych mediatorów prowadzoną przez prezesa sądu okręgowego.

Kolokwialnie nazywany mediatorem sądowym. To osoba wpisana na listę mediatorów stałych prowadzoną przez Prezesa danego Sądu Okręgowego. Ona przeprowadza – na zlecenie Sądu – postępowania mediacyjne sądowe. Aby być mediatorem stałym trzeba spełnić dodatkowe, bardziej wygórowane, kryteria (zobacz pyt. 3). Mediator ten musi być również osobą niekaraną i posiadającą pełnię praw publicznych. Listy stałych mediatorów są widoczne na stronach poszczególnych Sądów Okręgowych – mediatorzy działają bowiem przy Sądach Okręgowych, prowadząc również mediacje w ramach Sądów Rejonowych danego Okręgu.

Oczywiście, że tak. Na stronach Sądów Okręgowych prowadzone są listy mediatorów stałych. Zawsze, przed postępowaniem sądowym, jak i w jego trakcie Strona może wskazywać konkretnego Mediatora. Mediator jest bezstronny, więc jego osoba nie powinna odgrywać tutaj znaczącej roli. Jednak często istotnym jest jakie ma wykształcenie (czy ma wiedzę na dany temat), jakie ma doświadczenie czy specjalizacje. Dlatego nie jest tak, że Strony są „skazane” na mediatora wskazanego przez Sąd – mogą wnioskować o jego zmianę. Możliwe jest również prowadzenie mediacji przez dwie osoby np. prawnika i psychologa, co stanowi mocniejsze zaplecze dla Stron konfliktu.

Tak. Zarówno na etapie wskazania go przez Sąd można wnioskować o jego zmianę, jak i w toku toczącego się postępowania. Często mogą zadziałać czynniki zupełnie niezależne – fonia głosu, sposób wypowiedzi, które będą utrudniać proces komunikacji. Ponieważ w toku postępowania mediacyjnego najważniejsze są Strony, profesjonalny Mediator powinien baczyć nad tym czy nadal Strony wyrażają zgodę na prowadzenie mediacji przez jego osobę. Należy pamiętać, że on jest tylko strażnikiem procesu mediacji, nie zaś rozstrzygającym spór.

Niezależnie od tego czy mamy do czynienia z mediacją sądową czy pozasądową, sam przebieg postępowania mediacyjnego jest podobny. Jeżeli Strony spotkają się u Mediatora, możliwym jest, że spotkają się ze sobą jednocześnie, albo mediacje będą prowadzone w tzw. systemie wahadłowym. Oznacza to, iż Mediator będzie spotykał się z każdą ze Stron indywidualnie. W mediacji pożądany jest osobisty udział zwaśnionych Stron (reprezentantów osób prawnych), nic nie stoi jednak na przeszkodzie temu, aby w postępowaniu mediacyjnym uczestniczyli również pełnomocnicy Stron. Posiedzenie mediacyjne rozpoczyna się od tzw. Monologu Mediatora, w ramach którego Mediator przedstawia podstawowe zasady postępowania mediacyjnego. Następnie, Uczestnicy wskazują problematyczne – w ich ocenie – kwestie (zagadnienia, które stanowią przedmiot sporu), jak i swoje oczekiwania co do sposobu rozwiązania problemu. Umiejętne słuchanie i usłyszenie drugiej Strony stanowi trzon postępowania mediacyjnego. Rolą Mediatora jest takie prowadzenie dyskusji, aby Strony dostrzegły możliwość rozwiązania sporu, osiągając porozumienie gwarantujące każdej ze Stron poczucie wygranej tzw. win-win. W przypadku wypracowania porozumienia (co czasem trwa 2-3 spotkania mediacyjne) Strony wypracowują ugodę. Mediator baczy czy jest ona zgodna z prawem i nie zmierza do jego obejścia. W przypadku zawarcia ugody, w ramach mediacji sądowej, Mediator informuje Sąd o zawartej ugodzie i przesyła protokół posiedzenia mediacyjnego wraz z ugodą do Sądu. Po zatwierdzeniu jej przez Sąd, kończy to postępowanie sądowe. W przypadku mediacji pozasądowej i zawartej ugody, to od mediujących Stron zależy, czy Strony będą chciały zatwierdzić tą ugodę przez Sąd, a tym samym uzyskać np. tytuł wykonawczy. Jeżeli Strony nie dojdą do porozumienia (przy mediacji sądowej i pozasądowej) sporządzany jest protokół zawierający informację, iż do zawarcia ugody nie doszło.

Na każdym etapie sprawy. Jeżeli sprawa nadaje się do mediacji (patrz pyt. 6) możliwe jest skierowanie Stron do mediacji. Jedynie nie prowadzi się mediacji na początkowym etapie postępowania nakazowego czy upominawczego, co wynika z charakteru tychże spraw. Co ważne, zanim zostanie wszczęte postępowanie sądowe, możliwe jest przeprowadzenie postępowania mediacyjnego (pozasądowego). Mało tego, zgodnie z rygorami art. 187 k.p.c. koniecznym elementem pozwu jest wskazanie czy były podejmowane próby polubownego rozstrzygnięcia sporu – w tym właśnie mediacji.

Skuteczne złożenie wniosku o przeprowadzenie postępowania mediacyjnego, a w konsekwencji wszczęcie mediacji, zgodnie z art. 123 § 1 pkt. 3) k.c. powoduje przerwanie biegu terminu przedawnienia. Czym jest wszczęcie mediacji traktuje zaś art. 1836 k.p.c. Innymi słowy, ważnym jest uzyskanie zgody drugiej Strony. W przypadku jej uzyskania następuje przerwanie biegu terminu przedawnienia – a zatem tożsame skutki jak złożenie pozwu czy wniosku o zawezwanie do próby ugodowej w Sądzie.

Ugoda zawarta przed Mediatorem jest tzw. umową ugody, o której mówi art. 917 k.c. Jeżeli zostanie zatwierdzona przez Sąd jej skutki są takie jak wyroku Sądu. Oznacza to, że w przypadku roszczeń nadających się do egzekucji – jest tytułem wykonawczym, w przeciwnym wypadku Sąd zatwierdza ją postanowieniem na posiedzeniu niejawnym. W sprawach, w których wymagana jest forma szczególna np. co do nieruchomości, Sąd wyznaczy posiedzenie celem jej zatwierdzenia. W ramach mediacji sądowej skutkować to będzie umorzeniem postępowania (z uwagi na zawartą ugodę), w mediacji pozasądowej, ów zatwierdzeniem (sporu sądowego bowiem nie było).

Przede wszystkim potwierdzające tożsamość osób w niej uczestniczących, zaś w sprawach dot. działalności gospodarczej czy osób prawnych, umocowanie osób je reprezentujących. Ponadto, jeżeli spór dotyczy konkretnego dokumentu np. umowy, warto jest okazać go również Mediatorowi. W sprawach rodzinnych koniecznym jest (jeżeli jest to mediacja pozasądowa) wykazanie się odpowiednimi aktami stanu cywilnego. Należy również pamiętać o ewentualnym akcie notarialnym ustanawiającym umowną rozdzielność majątkową.

Przede wszystkim to zorientowanie na potrzeby Stron i znalezienie rozwiązania satysfakcjonującego dla każdej ze Stron. Dąży się do porozumienia, które umożliwia osiągnięcie poziomu win-win (wygrany-wygrany). To także znacznie krótszy czas prowadzenia postępowania – do trzech miesięcy i niższe koszty samego postępowania. To również możliwość rozstrzygnięcia sporów, które nie były jeszcze przedmiotem postępowania sądowego – a zatem holistycznego podejścia do problemu. W tym również w kontekście ustalenia dokumentów niezbędnych dla rozksięgowania transakcji pomiędzy Stronami. W końcu to jego odformalizowanie – mediacja orientuje się na rzeczywiste potrzeby Stron, nie zaś na zasady przeprowadzania postępowania dowodowego, co jest charakterystyczne dla postępowania sądowego.

Koszty postępowania mediacyjnego (sądowego) są ustalone w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 czerwca 2016r. w sprawie wysokości wynagrodzenia i podlegających zwrotowi wydatków mediatora w sprawach cywilnych. Upraszczając, w sprawach majątkowych oscylują one na poziomie 1% wartości przedmiotu sporu. W sprawach niemajątkowych – nie przekraczają kwoty 450zł netto. Wynagrodzenie mediatora w mediacjach pozasądowych nie jest określone żadnym aktem prawnym. Działają tutaj zasady wolnorynkowego wynagrodzenia za czynności mediatora. Często wynagrodzenie to ustalana jest przez Ośrodki Mediacyjne, z którymi współpracują Mediatorzy.

Oczywiście, że tak. Mediator nie może zabronić Stronom udziału w mediacji profesjonalnego pełnomocnika czy zakazać mu w nim udziału. Profesjonalny Mediator zdaje sobie sprawę z tego, że pełnomocnik jest osobą zaufaną dla Strony, ta liczy się z jego profesjonalną opinią prawną (w szczególności w zakresie skutków wywieranych przez poszczególne, analizowane rozwiązania), a tym samym sprzyjającą zawarciu porozumienia. W interesie wszystkich uczestników postępowania powinno być bowiem dążenie do znalezienie satysfakcjonujące obie Strony (w tym przypadku Klientów pełnomocników) rozwiązania sporu.

Mediacja sądowa może trwać do trzech miesięcy. W sprawach rodzinnych – miesiąc. Decyduje o tym Sąd kierując Strony do mediacji. Niezależnie od tego, Strony mogą wnioskować o przedłużenie tego okresu, jeżeli zbliży to je do wypracowania porozumienia. W mediacjach pozasądowych nie ma takich rygorów czasowych. Przyjmuje się jednak, że zazwyczaj trwa to 2-3 spotkania po 1,5 godziny. Oczywiście, zwłaszcza w sprawach gospodarczych, możliwym jest wypracowanie porozumienia na jednym posiedzeniu mediacyjnym, zależy to jednak od zaangażowania Stron i pomocy ze strony profesjonalnych pełnomocników.

Jeżeli Strony w terminie 7dni od dnia skierowania ich do mediacji takiego sprzeciwu nie złożyły, Mediator może zapoznać się z aktami sprawy. Nie jest to jednak wymagane. W sprawach gospodarczych należy przyjąć, że jest to raczej pożądany element pracy Mediatora, nie mniej Strony mają prawo wyłączyć taką możliwość. Niewątpliwie ułatwia on nakreślenie przedmiotu sporu i ustalenie głównych wątków sprawy. W sprawach rodzinnych jest to już jednak kwestia bardziej ocenna i może się okazać, iż ważniejszym jest usłyszenie przez Mediatora bezpośredniej relacji Stron.